1

5

---

DÜNYANIN EN TUHAF MAHLUKU

 

Akrep gibisin kardesim,
korkak bir karanlik içindesin akrep gibi.
Serçe gibisin kardesim,
serçenin telasi içindesin.
Midye gibisin kardesim,
midye gibi kapali, rahat.
Ve sönmüs bir yanardag agzi gibi korkunçsun, kardesim.
Bir degil,
           bes degil,
                      yüz milyonlarlasin maalesef.
Koyun gibisin kardesim,
gocuklu celep kaldirinca sopasini
sürüye katiliverirsin hemen
ve âdeta magrur, kosarsin salhaneye.
Dünyanin en tuhaf mahlukusun yani,
hani su derya içre olup
                            deryayi bilmiyen baliktan da tuhaf.
Ve bu dünyada, bu zulüm
                                    senin sayende.
Ve açsak, yorgunsak, alkan içindeysek eger
ve hâlâ sarabimizi vermek için üzüm gibi eziliyorsak
                      kabahat senin,
                                     — demege de dilim varmiyor ama —
                      kabahatin çogu senin, canim kardesim!
1947

 

 

DÜNYAYI VERELIM ÇOCUKLARA
 

Dünyayi verelim çocuklara hiç degilse bir günlügüne

alli pullu bir balon gibi verelim oynasinlar

oynasinlar türküler söyliyerek yildizlarin arasinda

dünyayi çocuklara verelim

kocaman bir elma gibi verelim sicacik bir ekmek somunu gibi

hiç degilse bir günlügüne doysunlar

bir günlük de olsa ögrensin dünya arkadasligi

çocuklar dünyayi alacak elimizden

ölümsüz agaçlar dikecekler

 

 

FAKIR BIR SIMAL KILISESINDE SEYTAN ILE RAHIBIN MACERASI
 

Ilkönce yagmurla
sonra birdenbire açan günesle baslamisti sabah.
Henüz islakti asfaltin solundaki tarla.
Harp esirleri çoktan is basindaydilar.
Topraktan nefret duyarak
                                     — halbuki köylüydü birçogu —
                                              tirasli ve korkak
                                                            çapaliyorlardi patatesleri.
Suluboya, solgun resimleri hatirlatiyordu insana
                                                  köy kilisesinden gelen çan sesleri.

Pazardi.
Kilisede erkeklerin hepsi ihtiyardi
                                            kadinlarin degil,
içlerinde büyük memeli kizlar,
                           ve sari saçlarina ak düsmemis anneler vardi.
Maviydi gözleri.
Baslari önde,
kalin, kirmizi ve harap parmaklarina bakiyorlardi.
Terliydiler.
Haslanmis lahanayla günlük kokuyordu.
Kürsüde muhterem peder
                                   «beyannameyi» okuyordu,
                                                  — gözlerini gizleyerek —.
Renkliydi pencere camlarindan biri.
Bu camdan içeri giren günes
                             duruyordu genç bir kadinin bembeyaz ensesinde
                                                              eski bir kan lekesi gibi.
Ve hiçbir zaman
               dogurmamis olan
gögüssüz ve kalçasiz bir Meryem'in kucaginda bir çocuk :
                                     basi öyle büyük
                                     o kadar inceydi ki kivrilmis bacaklari
                                                      hazin ve korkunçtu.
Önlerinde kandil yaniyordu
                                            eski
                                                   sert
                                                          ve boyali tahtayi aydinlatip...

Iki adam boyundaydi tahta heykel.
Seytan saklanmisti arkasina
                                    — kaslari çekik, sakali sivri,
                                         Mefistofeles olmasi muhtemel,—-
ve âlim bir tebessümle
                                   dinliyordu muhterem pederi.
«— Avrupa'nin bekasi,
                                    (okuyordu beyannameyi muhterem peder)
       Avrupa'nin bekasi için harbediyoruz.»

Dinliyordu Seytan
                              sivri sakalinda keder
ve âsi ve selîm aklina
dayanilmaz bir agri vermekteydi yalan.

Okuyordu rahip :
«— Avrupa milletleri el ele verip
                                                harbediyoruz,
      ve mutlak imha edecegiz
                                            medeniyet için tahripçi bir unsuru.»

Seytan bir parça yana itti Meryem'in heykelini
ve havada sihirle efsun alâmetleri daireler çevirip
                                                  kaldirdi elini
                                                                  rahibe dogru
                                              — etsizdi, uzundu bu el,
                                                   hakikat gibi, kemikli ve kuru —.

Ve ne olduysa o anda oldu iste.
Renkli camin altindaki kadin
          çirilçiplak göründü kipkirmizi güneste.
Memeleri agirdi
ve sari ipek gibi parliyordu karninin altinda tüyler.
Düsürdü kâadi muhterem peder
                                        ve Seytan'in igvasiyla hakikati bagirdi :
«— Karsi koymak günü geldi en büyük tehlikeye.
       Harbediyoruz,
       fuhsun bekasi için,
       kerhane kapilari kapanmasin diye.
       Ve sen orda, arkada
       içinde beyaz entarisinin
       bir erkek çocugu gibi duran,
       sen orospu olacaksin kizim.
       Sana firengi ve belsoguklugu verecekler
                                                büyük sehirlerimizden birinde.
       Baban dönmeyecek
       Yatiyor simdi yüzükoyun
                                      çok uzak bir topragin üzerinde.
       Simdi kan içindedir
                                   etli, kalin kulaklar
                                   ve ince kollarinin dolandigi boyun.
       Yattigi yerde yalniz degil.
       Hareketsiz duran tanklarla, terk edilmis toplar sahada.»

Kendi sesinden ürkerek
                             sustu rahip.
Orda, arkada, beyazli kiz agliyordu.
Kadife ceketli bir erkek
                           — ihtiyar orman bekçisi civar çiftligin —
                                bir seyler söylemek istedi.
Sivri sakalini kasidi Seytan,
                                 rahibe : «Devam et,» — dedi.
Ve muhterem peder
                          basladi tekrar konusmaya :
«— Harbediyoruz :
       pazar ve mal nizaminin bekasi için.
       Kömür, lâstik ve kereste,
       ve kendi degerinden fazla yaratan is kuvveti
                                                                       satilmalidir.
       Patiska, benzin
                          bugday, patates, domuz eti
       ve taze gümrah bir sesin içindeki cennet
                                                                    satilmalidir.
       Günesli bahçesi ve resimli kitaplari çocuklugun
                                               ve ihtiyarligin emniyeti
                                                                       satilmalidir.
       San, seref ve saadet,
       ve
       kuru kahve
       topyekun pazar mali olup
                            tartilip, ölçülüp, biçilip satilmalidir.
       Harbediyoruz :
       harbi bitirdigimiz zaman
       aç, issiz ve sakat
                      — harp madalyasiyla fakat —
                                   köprü altinda yatilmalidir...»

Yine sustu muhterem peder.
Seytan emretti yine :
«— Naklet onun macerasini,
       o ne idi, ne oldu, anlat...»

Ve anlatti rahip :
«— Onu hepiniz hatirlarsiniz,
       topragin içindeki bir patates tohumu gibi
                                         fakir,
                                                   çaliskan
                                                               ve nesesiz geçti çocuklugu.
       Sonra uyandi birdenbire
                                           on yedi yasina dogru.
       Yine fakirdi, çaliskandi.
       Fakat aylarca gidip
                                     bulutsuz bir denizde
                                                      altinda sönük yelkenlerin
       sanki çok sicak bir sabah ufukta apansizin
                               yeni bir dünya kesfeder gibi buldu neseyi...
       Mahallede sesi en güzel olan insandi
                                                  ve en güzel mandolin çalan.
       Hatirliyorsunuz degil mi
              size dogru gelen dostlugunu kocaman, kirmizi elinin
              ve mavi kurdelesini
                                            mandolininin?..
       Içinizde kimin kalbini kirdi,
                                               kime yalan söyledi,
                                                       sarhos oldugu vaki midir,
                                                       ve kiminle dövüstü?
       Çocuklara saygisini
                               ve ihtiyarlara sefkatini inkâr edebilir miyiz?
       Belki biraz kalin kafali
                               fakat kalbi bir balik yavrusu gibi temiz
       onu geçen sene harbe gönderdik.
       Simdi gerilerinde cephenin
       isgal altindaki bir köyün odasindadir.
       Baygin bir kadinin irzina geçmekle mesgul
                                       bir tahta masanin üzerinde.
       Beli çiplak
                   pantolunu dizlerinde
       basinda migfer
       ve ayaklarinda kisa, kalin çizmeler.
       Yerde iki çocuk ölüsü yatiyordu
                                       direkte bagli bir erkek.
       Disarda yagmur yagiyor
       ve uzaktan uzaga motor sesleri.
       Kadini masadan yere iterek
                  dogrulup çekti pantolonunu...
       Halbuki hepiniz hatirlarsiniz onu,
       hatirliyorsunuz degil mi
               size dogru gelen dostlugunu kocaman, kirmizi elinin
               ve mavi kurdelesini
                                              mandolininin?»

Yine birdenbire sustu muhterem peder.
(Susabilmek bir hünerdir
                             insanin agzindan çikan sözler
                                                                     kendine ait olmazsa.)
Fakat tahta Meryem'in arkasindan
yine emretti Seytan :
                     «— Rahip, devam et,» — dedi.
Ve devam etti rahip :
«— Harbediyoruz.
       Çalistirilan insan yiginlari
                                      birbirine devrederek zinciri,
       karanlik ve agir,
                        beton künklerin içinde akmalidir.
       Ve sen kocakari
                        — ön safta, solda, diz çöküp
                                      yüzü eski bir kâat gibi burusuk olan —
                             seni temin ederim ki
                                      kilise kapisinda oynayan torunun
                                      — bes yasinda,
                                           basi altin bir top gibi yuvarlak —
                                      dedesi,
                                                 senin kocan,
                                      babasi,
                                                 senin oglun
                                      ve komsularin gibi
                                                 kömür ocaklarinda çalisacak.
       Hiçbir seyi
                         ümit etmemeyi
                                                  ögrensin.
       Bu maksatla
                    uçuyor bombardiman birliklerimiz
                               tasavvur edilmeyecek kadar çok ölüm tasiyip
                                                                         iki gergin kanatla.
       Ve motorlarina benzinle beraber
                                              belki bir parça keder dolarak
                    (öldürenlerde tevehhüm edilen keder gibi bir sey),
       uçuyor av kuvvetleri himayesinde olarak
                       bombardiman birliklerimiz
                                      birbiri ardindan giden dalgalar halinde...
       Harbediyoruz :
                     öldürdüklerimizin sayisi
                                        — bizden ve onlardan
                                             aralarinda meme çocuklari da var —
                                    simdilik
                                             bes alti milyon kadar.
       Harbediyoruz :
                     kundak bezinin çesidiyle belli olmali herkesin yeri.
       Harbediyoruz :
                     parlasin edebiyen diye sabah güneslerinde
                                                                      hapisane demirleri...»

Hakikat çok taraflidir.
Fakir bir Simal kilisesinde
                            — Seytan'in igvasiyla da olsa —
                                       fakir bir papaz
                                                  onu o kadar uzun anlatamaz.
Inzibat kuvvetleri aldi haberi
                                     — kadife ceketli orman bekçisinden —
                                     gelip indirdiler kürsüden muhterem pederi.
Ve asfalt yolun üzerinde
                           arasinda silâhli iki adamin
                                                             giderken muhterem peder
Seytan bakti arkasindan :
                                     çekik kaslarinda ümit
                                                                   ve sivri sakalinda keder.
12 Eylül 1941
 

Not :

Alamanya yikildi.
Temerküz kampindan kurtarildi muhterem peder.
Ve yine Seytan'in igvasina uymasaydi eger
önemli Alaman demokratlarindan biri olurdu bugün
                                   Anglo-sakson isgal bölgelerinden birinde.
Halbuki yine uydu Seytan'a.
Ve yine bir pazar günü ve ayni kilisede yine
batili müttefikleri meth ü sena edeyim derken
41 yilinda söylediklerinden bazi fasillari tekrarladi aynen
                                                bilhassa mal nizamina ait olanlari.
Ve Katolik bir Amerikan subayinin emriyle
                                   (tevkif edilmediyse de bu sefer)
                                             kovuldu kiliseden muhterem peder.
Yine arkasindan bakti Seytan :
                                    çekik kaslarinda biraz daha çok ümit
                                    sivri sakalinda biraz daha az keder...

17 Subat 1946

 

 

GAZETE FOTOGRAFLARI ÜSTÜNE
 

1

Kara Yara

Birinci sayfada yatiyor iki sütun üstüne
                                     iki çiplak yavrucuk,
birinci sayfada iki sütun üstüne
                                     bir avuç kemik deri.
Delinmis patlamis etleri.
Biri Diyarbakirli, Erganili biri.
Kollari bacaklari kargacik burgacik,
kafalari kocaman,
agizlari korkunç bir haykirisla açik,
birinci sayfada tasla ezilmis iki kurbagacik.
Iki kurbagacik
kara yarali iki yavrum benim.
Yilda kim bilir kaç bininiz
aci suya bile doymadan gelip gidiyor...
Ve müstesar bey :
(Kara Yaraya tutulasi)
"Endiseye mahal yok," diyor.
3 Agustos 1959
 
2

Emniyet Müdürü

Günes bir yara gibi açilmis gökte
                                        akiyor kani.
Uçak alani.
Karsilayicilar, eller göbekte :
coplar, cipler,
hapisane duvarlari, karakollar
ve daragaçlarinda sallanan ipler
ve siviller göze görünmez
ve bir çocuk iskenceye dayanamadi
                        atti kendini Emniyet'te üçüncü kattan.
Ve iste Emniyet Müdürü bey
                        uçaktan iniyorlar
          Amerika'dan dönüyorlar
                        mesleki tetkikattan.

Incelediler uyku uyutmamak usullerini
ve memnun kaldilar pek
hayalara baglanan elektrottan
ve bizdeki tabutluklarin üstüne bir de konferans vererek
açikladilar faydalarini
koltuk altlarina kaynar yumurta koymanin,
boyun derisini kibritle ince ince yakip soymanin.

Emniyet Müdürü bey uçaktan iniyorlar
Amerika'dan dönüyorlar
ve coplar cipler
ve daragaçlarinda sallanan ipler
üstat döndü diye seviniyorlar.
1959
 
3

Adnan Bey

Türküler söylendikçe Türk diliyle
Seni seviyorum gülüm, dendikçe Türk diliyle
Türk diliyle gülünüp
Türk diliyle agitlar yakildikça, Adnan Bey,
                ben anilacagim,
                anilacak Türk diliyle size sövüsüm.
Tarlalarimiza girmis degil sizin gibisi yaban domuzunun.
Sehrimiz görmüs degil yanginin sizden kanlisini.
Bir adiniz var, Adnan Bey, adimiza benzeyen.
Dilimiz kuruyor dilimizi konustugunuz için.
Bitten, açliktan, sitmadan betersiniz.
Yüz Türkiye olsa
          elinizden de gelse
                yüzünü de zincire vurur
                        yüz kere satarsiniz.
Milletimin en talihsiz gecesi
                ana rahmine düstügünüz gecedir.
1959
 
4

Ahmet Emin Yalman

Selanikli Osman Efendi
keskin muhasebecilerdendi
ama o da yanildi ömründe bir kere
yanlis bir tohum atip rahm-i madere.
Bu tohum dünyaya çikip insan biçimini aldiysa da,
boyu bir karis kaldiysa da,
öyle haltlar yedi, öyle isler karistirdi ki
sövdüler kabrinde bile babasi Osman Efendiye.
Osman Efendi, Ahmet Emin adini takmisti tohumuna,
Ahmet Emin, Yalman'ligi katti buna
ve Ahmet Emin Yalman
önce Alaman oldu sonra Amerikan.
Ona göre her devirde, her zaman
satilacak bir gazeteydi "Vatan"
ve hazret satti vatani.
Hapse atacaklarmis Ahmet Emin Yalman'i
Amerikana yaranmaktaki rekabet yüzünden.
Hapisteki hirsizlara aciyorum ben,
ahlâklari bozulacak
Emin Beyle ayni damda yasayarak...
1959
 

5

Refik Koraltan

«Tekstilde umutsuz durum.
Bir issiz kezzap içti.
Bir milyon çocuk okuldan mahrum.
Kara yara Mardin'e geçti.
Grev yapan isçiler yakalandi.
Köylü, çiftliklerinin ekinini yakiyor...»
Bir gazete sayfasinda
         basliklarin arasindan bakiyor baskan
                                                         baskan Refik Bey,
                                                                bel bel bakiyor.
Büyük Millet Meclisi'nin sahibi
gösteriyor suratini milletime
bilmem neyini gösteren bir deli gibi.

Biliyoruz,
odur küçük daglari
ve daglarin dogurdugu fareleri yaratan
ve Debreli Hasan gibi martini atan.

Biliyoruz,
tutmus elinden Amerikan :
Yürü ya Refik kulum, demis
ve Refik Bey yürümüs,
göbegi kendinden bir karis önde,
diz kapaklarina kadar kana batarak,
millî serefimizin kemikleri üstünde.
Biliyoruz, biliyoruz,
bu vatanin anasini aglatan
bir Ismet, bir Adnan, bir de Koraltan.

1959
 
6

Korku

Korkuyor Adnan Menderes
ölülerden korkuyor.
Kore daglarindan geliyor kimi
apaçik gözleri dumanli
kaytan biyiklari kanli
yaslari yirmi.

Korkuyor Adnan Menderes
ölülerden korkuyor
hele çocuk ölülerinden.
Karinlari davul gibi, boyunlari çöpten ince,
kiriyorlar Adnan Bey'in mutfak camlarini
her gece mezarlarindan çikinca...

Korkuyor Adnan Menderes
dirilerden korkuyor
hele çariklilardan
hele kasketlilerden.
Kasketliler hayini bagislamayi bilmez.

Korkuyor Adnan Menderes
kocaman yanaklari
sarkiyor yagli, sari.
Korkuyor Adnan Menderes
üç saata indi uykusu.
Korkuyor Adnan Menderes
hiçbir korkuya benzemez
halkini satanin korkusu.

1959

GECE GELEN TELGRAF

Gece gelen telgraf
dört heceden ibaretti:
"VEFAT ETTI."
Imza yok.
Bu dört hece bile çok.

Bakiyorum duvara:
duvarda bir yara-
duvarda bir resim-
vefat edenin,
elimle çizmisim.

Saat bir.
Saat üç.
Saat bes.
Polis düdükleri, saatlar...
Yatagim bozulmamis.
Çekmecemde kaatlar:
bazilari
onun el yazilari.

Gece gelen telgraf
dört heceden ibaret...
Safak söküyor-
odam
geceden ibaret.

Avuçlarimda
ellerinin gölgesi dolasan adam
demir parmakliklardan gördü son gündüzünü.
Mahpushane doktoru
örterek paltosuyla upuzun yatanin yüzünü:
- Tamam!
dedi.
Bunu belki evvelki aksam
dedi.
Evvelki aksam
ben......

Saticilar geçiyor mahalleden.

Bakiyorum
gece gelen
telgrafa.
O mükemmel bir kafa
mükemmel bir yürek,
yumruklariyla erkek
gözleriyle çocuktu.
Hudutsuz ve Allahsiz bir basti o.
Yoldasti o..

Düsmanlar kina yaksin
dostlar girsin saflara.
Sen gözyasi göstermeden agliyacaksin
gece gelen telgraflara...

 

 

GIDEN

 

Camlarin üstünde gece ve kar.
Bembeyaz karanlikta parliyan raylar -
uzaklasilip kavusulmamayi hatirlatiyor.
Istasyonun
üçüncü mevki bekleme salonunda
siyah basörtülü,
çiplak ayakli bir çocuk yatiyor.
Ben dolasiyorum...
Gece ve kar - pencerelerde.
Bir sarki söylüyorlar içerde.
Bu, giden kardesimin en sevdigi sarkiydi.
En sevdigi sarki...
En sevdigi...
En......
Kardesler, bakmayin gözlerime
aglamak geliyor içimden...
Bembeyaz karanlikta parliyan raylar -
uzaklasilip kavusulmamayi hatirlatiyor.
Istasyonun
üçüncü mevki bekleme salonunda
siyah basörtülü,
çiplak ayakli bir çocuk yatiyor..
Gece ve kar pencerelerde.
Bir sarki söylüyorlar içerde!..
1933

 

 

GIDERAYAK

 

Giderayak islerim var bitirilecek,
                                                    giderayak.
Ceylani kurtardim avcinin elinden
ama daha baygin yatar ayilamadi.
Kopardim portakali dalindan
ama kabugu soyulamadi.
Oldum yildizlarla hasir nesir
ama sayisi bir tamam sayilamadi.
Kuyudan çektim suyu
ama bardaklara konulamadi.
Güller dizildi tepsiye
ama tastan fincan oyulamadi.
Sevdalara doyulamadi.
Giderayak islerim var bitirilecek,
                                                    giderayak.
Haziran 1959

 

 

GÖMLEK, PANTOLON, KASKET VE FÖTRE DAIR
 

Bana:
"temiz gömlek
giymek
düsmanidir," diyenler
varsa eger,
muazzam hocamin resmine baksin.
Ustalarimin ustasi Marks'in
ceketi rehindeydi,
bir övün yemek yerdi dört günde.
Dalgalanirdi fakat
heybetli sakali:
bembeyaz
tertemiz
kolali
bir gömlegin üstünde..
Ütülü pantolana idam hükmü kim verdi?
Tosunlar,
su bizim tarihi de mek parmak okusunlar:
1848'de kursunlar
demir bir tarak gibi geçerken basindan,
halis Ingiliz kumasindan
halis Ingiliz modasiyla
ütülü mum gibi bir pantolon giyerdi
-Alanglez-
insanlarin en büyügü Engels...
Vladimir Iliç Ulyanof Lenin
atesten bir dev gibi çiktigi zaman
barikata,
yakaligi da vardi
kiravati da..
Bana gelince:
Ben ki, herhangi bir proleter sairiyim,
Marksisto-Leninist suur,
30 kilo kemik
7 litre kan,
bir iki kilometre kadar,
damar,
adale, et, sinir ve deriyim;
ne kafamin disindaki kasket
içindekine delalet
eder,
ne de biricik fötrüm beni
geçmekte olan geçmise alet
eder....
Buna ragmen
ben:
haftada alti gün kasketliysem eger,
haftada bir gün
sevgilimle seyrana giderken
biricik fötrümü
tertemiz
giymek içindir bu...
Fakat
neden benim iki fötrüm yok?
Ne dersin üstat?
Tembel miyim?
Hayir!
Günde 12 saat
sayfa baglamak,
ayakta dikilip
anasi aglamak
sapina kadar çalismaktir..
Kapkara cahil miyiz?
Hayir!
Mesela:
"Sat-Sin" bey kadar cahilü cühela
olmasam gerek....
Budala miyim?
Eh,
pek
degil..
Belki biraz derbederim..
Lakin hep
asil sebep:
proleterim,
be birader,
proleter!!..
Ve benim iki fötrüm,
iki milyon fötrüm, ancak
her
proleter
gibi,
Borsalino-Habik-Mosan-Mançister
tezgahlarinin sahibi
olursam-olursak-olacak!...
Ve ilaaaaaaa,
Laaaaaaa!!!!!!!....
5 Subat 1931
 

 

 

GÖVDEMDEKI KURT
 

Sen
benim
minare boyunda çam gövdeme,
yumusak
beyaz
bir kurt gibi girdin,
kemirdin!
Ben
barsaklarinda solucan Makdonaldi besleyen
Ingiliz amelesi gibi tasiyorum
                                        seni içimde!

Biliyorum
          kabahat kimde!

Ey ruhu lordlar kamarasi kadin!
Ey uzun entarili tüysüz Puankare!
Karsimda:
demirleri kipkizil
                  bir simendifer ocagi gibi yanmak
senin en basit hünerin;
yine en basit hünerin senin
buzun üstünde bir paten gibi kivranmak!

Soguk!
Sicak!
Kaltak!
dur!
Yumusak
          beyaz
                kivrilislarinla
                               beynime giriyorsun
                                                      kemiriyorsun!
Oraya giremezsin!
Onu kemiremezsin!

Yumusak
beyaz
kivrilislariyla
beynime giren kurdu
çürük bir dis çeker gibi söktüm!
Epeyce ter döktüm!
Bu sonuncuydu
                 bir daha olmayacak!
 

1924

 

 

GÖZLERIN

 

Gözlerin gözlerin gözlerin,
ister hapisaneme, ister hastaneme gel,
gözlerin gözlerin gözlerin hep güneste,
su Mayis ayi sonlarinda öyledir iste
Antalya tarafinda ekinler seher vakti.

 

Gözlerin gözlerin gözlerin,
kaç defa karsimda agladilar
                            çirilçiplak kaldi gözlerin
alti aylik çocuk gözleri gibi kocaman ve çirilçiplak,
fakat bir gün bile günessiz kalmadilar.

 

Gözlerin gözlerin gözlerin,
gözlerin bir mahmurlasmayagörsün
sevinçli bahtiyar
                     alabildigine akilli ve mükemmel
dillere destan bir seyler olur dünyaya sevdasi insanin.

 

Gözlerin gözlerin gözlerin,
sonbaharda öyledir iste kestanelikleri Bursa'nin
ve yaz yagmurundan sonra yapraklar
ve her mevsim ve her saat Istanbul.

 

Gözlerin gözlerin gözlerin,
gün gelecek gülüm, gün gelecek,
kardes insanlar birbirine
senin gözlerinle bakacaklar gülüm,
                           senin gözlerinle bakacaklar.
 
1956

 

GÜNESI IÇENLERIN TÜRKÜSÜ

 

Bu bir türkü:-
toprak çanaklarda
günesi içenlerin türküsü!
Bu bir örgü:-
alev bir saç örgüsü!
                         kivraniyor;
kanli; kizil bir mes'ale gibi yaniyor
                                      esmer alinlarinda
                          bakir ayaklari çiplak kahramanlarin!
Ben de gördüm o kahramanlari,
ben de sardim o örgüyü,
ben de onlarla
                     günese giden
                                        köprüden
                                               geçtim!
Ben de içtim toprak çanaklarda günesi.
Ben de söyledim o türküyü!

Yüregimiz topraktan aldi hizini;
altin yeleli aslanlarin agzini
                                        yirtarak
                                              gerindik!
Siçradik;
            simsekli rüzgâra bindik!.
Kayalardan
            kayalarla kopan kartallar
çirpiyor isikta yaldizlanan kanatlarini.
Alev bilekli süvariler kamçiliyor
                             saha kalkan atlarini!
 

                    Akin var
                                günese akin!
                        Günesi zaptedecegiz
                                günesin zapti yakin!
 

Düsmesin bizimle yola:
evinde aglayanlarin
                            göz yaslarini
                                        boynunda agir bir
                                                                zincir
                                                                    gibi tasiyanlar!
Biraksin pesimizi
            kendi yüreginin kabugunda yasayanlar!

Iste:
        su günesten
                        düsen
                               ateste
                                    milyonlarla kirmizi yürek yaniyor!

Sen de çikar
gögsünün kafesinden yüregini;
su günesten
                düsen
                        atese firlat;
yüregini yüreklerimizin yanina at!
 

                          Akin var
                                  günese akin!
                          Günesi zaaptedecegiz
                                  günesin zapti yakin!
 

Biz topraktan, atesten, sudan, demirden dogduk!
Günesi emziriyor çocuklarimiza karimiz,
toprak kokuyor bakir sakallarimiz!
Nes'emiz sicak!
                kan kadar sicak,
delikanlilarin rüyalarinda yanan
                                                o «an»
                                                    kadar sicak!
Merdivenlerimizin çengelini yildizlara asarak,
ölülerimizin baslarina basarak
                                            yükseliyoruz
                                                        günese dogru!

Ölenler
        dögüserek öldüler;
                              günese gömüldüler.
Vaktimiz yok onlarin matemini tutmaya!
 

                          Akin var
                                      günese akin!
                          Günesi zaaaptedecegiz
                                      günesin zapti yakin!
 

Üzümleri kan damlali kirmizi baglar tütüyor!
Kalin tugla bacalar
                    kivranarak
                                ötüyor!
Haykirdi en önde giden,
                            emreden!
Bu ses!
        Bu sesin kuvveti,
                             bu kuvvet
yarali aç kurtlarin gözlerine perde
                                                     vuran,
onlari olduklari yerde
                                durduran
                                      kuvvet!
Emret ki ölelim
                   emret!
Günesi içiyoruz sesinde!
Cosuyoruz,
           cosuyor!..
Yanginli ufuklarin dumanli perdesinde
mizraklari gögü yirtan atlilar kosuyor!
 

                           Akin var
                                       günese akin!
                           Günesi zaaaaptedecegiz
                                       günesin zapti yakin!
 
 

Toprak bakir
            gök bakir.
Haykir günesi içenlerin türküsünü,
Hay-kir
        Haykiralim!
 

1924

 

 

GÜNESIN SOFRASINDA SÖYLENEN TÜRKÜ

Dalgalari karsilayan gemiler gibi,
gövdelerimizle karanliklari yara yara
          çiktik, rüzgarlari en serin
                       uçurumlari en derin
                                havalari en isikli sira daglara.
Arkamizda bir düsman gözü gibi karanligin yolu.
Önümüzde bakir taslar günes dolu.
Dostlarin arasindayiz!
Günesin sofrasindayiz!

Daglarda gölgeniz göklere vursun,
                       göz göze
                                    yan yana
                                                  durun çocuklar.
Taslari birbirine vurun çocuklar.
Doldurun çocuklar,
doldurun
              doldurun
                            doldur içelim.
Baslari
          göklere
                      atalim
                      serden geçelim...
Heeey, nerden geçelim?
Yalnayak
              kosarak
                          devlerin
                                       geçtigi
                                                 yerden geçelim.

Heeey
         hop
Heeeey
           hep
                birden geçelim
Doldurun çocuklar,
doldurun
              doldurun
                            doldur içelim.

Dostlarin arasindayiz!
Günesin sofrasindayiz!.

 

 

GÜZ

 

Günler gitgide kisaliyor,
yagmurlar baslamak üzre.
Kapim ardina kadar açik bekledi seni.
Niye böyle geç kaldin?

 

Soframda yesil biber, tuz, ekmek.
Testimde sana sakladigim sarabi
içtim yariya kadar bir basima
seni bekleyerek.
Niye böyle geç kaldin?

 

Fakat iste balli meyveler
dallarinda olgun, diri duruyor.
Koparilmadan düseceklerdi topraga
biraz daha gecikseydin eger...

 

 

HABER
 

Onlardan haber geldi.
Oradan
onlardan.
Gömlekleri kirli degil
çatik degilmis kaslari.
Yalniz biraz
uzamis tiraslari.
"Yandik!"
dememisler.
Dayanmislar biliyorum.
"Dayandik!"
dememisler.
Gözleri gülerek
bakiyorlarmis adama.
Sakaklarinda taze bir yara varmis ama,
çatik degilmis kaslari.
Yalniz biraz
uzamis tiraslari....

 

 

HASRET
 

Denize dönmek istiyorum!
Mavi aynasinda sularin:
boy verip görünmek istiyorum!
Denize dönmek istiyorum!

 

Gemiler gider aydin ufuklara gemiler gider!
Gergin beyaz yelkenleri doldurmaz keder.
Elbet ömrüm gemilerde bir gün olsun nöbete yeter.
Ve madem ki bir gün ölüm mukadder;
Ben sularda batan bir isik gibi
sularda sönmek istiyorum!
Denize dönmek istiyorum!
Denize dönmek istiyorum!

 

 

HASRET

 

Yüz yil oldu yüzünü görmeyeli,
belini sarmayali,
gözünün içinde durmayali,
aklinin aydinligina sorular sormayali,
dokunmayali sicakligina karninin.

Yüz yildir bekliyor beni
                    bir sehirde bir kadin.

Ayni daldaydik, ayni daldaydik.
Ayni daldan düsüp ayrildik.
Aramizda yüz yillik zaman,
                       yol yüz yillik.

Yüz yildir alacakaranlikta
                   kosuyorum ardindan.
 

6 Temmuz 1959

 

 

HERKES GIBI

 

Gönlümle bas basa düsündüm demin;
Artik bir sihirsiz nefes gibisin.
Simdi tâ içinde bombos kalbimin
Akisleri sönen bir ses gibisin.

 

Mâziye karisip sevda yeminim,
Bir anda unuttum seni, eminim
Kalbimde kalbine yok bile kinim
Bence artik sen de herkes gibisin.
 

Temmuz 1920
 
 
«BENCE SEN DE SIMDI HERKES GIBISIN»
 

Gözlerim gözünde aski seçmiyor
Onlardan kalbime sevda geçmiyor
Ben yordum ruhumu biraz da sen yor
Çünkü bence simdi herkes gibisin

 

Yolunu beklerken daha dün gece
Kaçiyorum bugün senden gizlice
Kalbime baktim da iste iyice
Anladim ki sen de herkes gibisin

 

Büsbütün unuttum seni eminim
Maziye karisti simdi yeminim
Kalbimde senin için yok bile kinim
Bence sen de simdi herkes gibisin

1918

 

 

HIÇBIR AGAÇ BÖYLE HARIKULADE BIR YEMIS VERMEMISTIR
 

Topraktan atesten ve denizden
doganlarin
en mükemmeli dogacak bizden...
.......................................
.......................................
....................................... ve insanlar ellerini
                                        korkmadan
                                                düsünmeden
birbirlerinin ellerine birakarak
yildizlara bakarak:
- "Yasamak ne güzel sey!"
diyecekler;
bir insan gözü gibi derin
bir salkim üzüm gibi serin
         bir ferah
bir rahat
bir isitilmemis sarki söyliyecekler...
Hiçbir agaç
böyle harikulâde bir yemis vermemis
          olacaktir

Ve en vadedici
    bir yaz gecesi bile
           böyle sesler
böyle inanilmaz renklerle
       sabaha ermemis olacaktir.
Topraktan
            atesten
   ve denizden
doganlarin
en mükemmeli dogacak bizden.....................

 

 

HICIV VADISINDE BIR TECRÜBEI KALEMIYE
 

Bir varmis
bir yokmus.
Develer tellallik edip satarken develeri,
bir benim babam varmis,
bir de bir zatimuhteremin pederi.
Benim babam,
dazlak kafali ufak tefek bir adam.
O bir zatimuhteremin pederi
Ikinci Sultan Hamidin
meshur hirsiz seraskeri.
Benim babam,
dolu koymus
bos çikmis,
bütün ömrünce çevirmis simsiyah defterleri.
O, bir zatimuhteremin pederi -
Yemen çölünde açliktan ölenlerin
suyundan, ekmeginden çalarak,
kumun üstüne akan kandan
yüzde yüz komisyon alarak
han, hamam, apartiman yapmis...
Ey zatimuhterem!
Saire, "Kisa kes, diyelim, sözlerini!"
Ölmüs sizin serasker
peder.
Benim de babam öldü.
Ve dünyaya yummadan evvel
isikli çocuk gözlerini
siz onun yanindaydiniz.
Son bes papelin hesabini vermeden ölmesin, diye
kalbinin atisini saydiniz.
Tutmuyordu babamin öpülesi elleri.
O eller..
Babamin gözleri artik
simsiyah defterleri göremiyordu...
Fakat yine siz haklisiniz:
o gündü hesap günü.
Taktiniz tenezzülen kendi elinizle siz
bir ölünün burnuna gözlügünü,
bes papelin hesabini istediniz.
Iste o hesabi simdi ben veriyorum.
Size bir tokat
borcum vardi.
Dikkat!
Kolumu geriyorum.
Ikimiz karsi karsiyayiz.
Sizin peder ölmüs.
Öldü benim babam.
Karsi karsiya kaldik iki meshur adam.
Benim söhretim nerden gelir,
ben neyimle meshurum -
-MALUM!.
Size gelince:
sizi meshur eden sey:
hirsiz bir babanin kanli altinlarini çalan
hirsiz bir oglun parasidir.
Sizin söhretiniz:
lanetle dolu bir yükün
çuval darasidir.
Söhretiniz:
kivrak çengiler, büyük kemancilar veren
çingene çadirlarinin yüz karasidir.
Inanmazsaniz eger,
karistirsin alim efendiler
kalin yaprakli kitaplar gibi seneleri:
anlarsiniz ki, Edirne boyu
çingeneleri,
görmemistir soyunuz gibi bir soyu...
Bir varmis
bir yokmus.
Develer tellallik edip satarken develeri,
bir benim babam varmis,
bir de bir zatimuhteremin pederi.
Ey zatimuhterem!
Ölmüs sizin serasker
peder.
Öldü benim babam.
Karsi karsiya kaldik
iki meshur adam...
1933

 

 

HOS GELDIN
 

Hos geldin!
Kesilmis bir kol gibi
omuz basimizdaydi boslugun...
Hos geldin!
Ayrilik uzun sürdü.
Özledik.
Gözledik...
Hos geldin!
Biz
biraktigin gibiyiz.
Ustalastik biraz daha
tasi kirmakta,
dostu düsmandan ayirmakta...
Hos geldin.
Yerin hazir.
Hos geldin.
Dinleyip diyecek çok.
Fakat uzun söze vaktimiz yok.
YÜRÜYELIM.....
1932

 

 

HÜRRIYET KAVGASI
 

Yine kitaplari, türküleri, bayraklariyla geldiler,
dalga dalga aydinlik oldular,
yürüdüler karanligin üstüne.
Meydanlari zaptettiler yine.

 

            Beyazit'ta sehit düsen
            silkinip kalkti kabrinden,
            ve elinde bir günes gibi tasiyip yarasini
            yikti Sahmeran'in magarasini.

 

Daha gün o gün degil, derlenip dürülmesin bayraklar.
Dinleyin, duydugunuz çakallarin ulumasidir.
Saflari siklastirin çocuklar,
bu kavga fasizme karsi, bu kavga hürriyet kavgasidir.
 
1962

 

 

ISTANBUL'DA TEVKIFANE AVLUSUNDA
 

Istanbul'da, Tevkifane avlusunda

 

Istanbul'da, Tevkifane avlusunda,
günesli bir kis günü, yagmurdan sonra,
bulutlar, kirmizi kiremitler, duvarlar ve benim yüzüm
                                    yerde, su birikintilerinde kimildanirken,
ben, nefsimin ne kadar cesur, ne kadar alçak,
ne kadar kuvvetli, ne kadar zayif seyi varsa
                                                hepsini tasiyarak :
dünyayi, memleketimi ve seni düsündüm...
 

                                                        1939 Subat Istanbul Tevkifanesi
 

 
 

Sevgilim

 

Sevgilim,
baslar önde, gözler alabildigine açik,
yanan sehirlerin kiziltisi,
                            çignenen ekinler
                            ve bitmez tükenmez ayak sesleri :
                                                                                 gidiliyor.
Ve insanlar katlediliyor :
                                        agaçlardan ve danalardan
                                                                            daha rahat
                                                                            daha kolay
                                                                            daha çok.

Sevgilim,
bu ayak sesleri, bu katliâmda
hürriyetimi, ekmegimi ve seni kaybettigim oldu,
fakat açligin, karanligin ve çigliklarin içinden
günesli elleriyle kapimizi çalacak olan
gelecek günlere güvenimi kaybetmedim hiçbir zaman...
   

 

Fevkalade memnunum dünyaya geldigime

 

Fevkalâde memnunum dünyaya geldigime,
topragini, aydinligini, kavgasini ve ekmegini seviyorum.
Kutrunun ölçüsünü santimine kadar bilmeme ragmen
ve meçhulüm degilken günesin yaninda oyuncakligi
dünya, inanilmayacak kadar büyüktür benim için.
Dünyayi dolasmak,
görmedigim baliklari, yemisleri, yildizlari görmek isterdim.
Halbuki ben
yalniz yazilarda ve resimlerde yaptim Avrupa yolculugumu.
Mavi pulu Asya'da damgalanmis
                                                  bir tek mektup bile almadim.
Ben ve bizim mahalle bakkali
ikimiz de kuvvetle meçhulüz Amerika'da.
Fakat ne zarar,
Çin'den Ispanya'ya, Ümit Burnu'ndan Alaska'ya kadar
her mili bahride, her kilometrede dostum ve düsmanim var.
Dostlar ki bir kerre bile selâmlasmadik
ayni ekmek, ayni hürriyet, ayni hasret için ölebiliriz.
Ve düsmanlar ki kanima susamislar
                                              kanlarina susamisim.
Benim kuvvetim :
bu büyük dünyada yalniz olmamakligimdir.
Dünya ve insanlari yüregimde sir
                                ilmimde muamma degildirler.
Ben kurtarip kellemi nida ve sual isaretlerinden,
büyük kavgada
                          açik ve endisesiz
                                                    girdim safima.
Ve disinda bu safin
                    toprak ve sen
                             bana kâfi gelmiyorsunuz.
Halbuki sen harikulâde güzelsin
                             toprak sicak ve güzeldir.  

 

 

Memleketimi seviyorum

 

Memleketimi seviyorum :
Çinarlarinda kolan vurdum, hapisanelerinde yattim.
Hiçbir sey gidermez iç sikintimi
memleketimin sarkilari ve tütünü gibi.

Memleketim :
Bedreddin, Sinan, Yunus Emre ve Sakarya,
kursun kubbeler ve fabrika bacalari
benim o kendi kendinden bile gizleyerek
sarkik biyiklari altindan gülen halkimin eseridir.

Memleketim.
Memleketim ne kadar genis :
dolasmakla bitmez, tükenmez gibi geliyor insana.
Edirne, Izmir, Ulukisla, Maras, Trabzon, Erzurum.
Erzurum yaylasini yalniz türkülerinden taniyorum
ve güneye
pamuk isleyenlere gitmek için
Toroslardan bir kerre olsun geçemedim diye
                                                                  utaniyorum.

Memleketim :
develer, tren, Ford arabalari ve hasta esekler,
kavak
          sögüt
                   ve kirmizi toprak.

Memleketim.
Çam ormanlarini, en tatli sulari ve dag basi göllerini seven
                                                                                alabalik
                    ve onun yarim kilolugu
                                  pulsuz, gümüs derisinde kiziltilarla
                                                       Bolu'nun Abant gölünde yüzer.

Memleketim :
Ankara ovasinda keçiler :
kumral, ipekli, uzun kürklerin pirildamasi.
Yagli, agir findigi Giresun'un.
Al yanaklari mis gibi kokan Amasya elmasi,
zeytin
        incir
               kavun
ve renk renk
                      salkim salkim üzümler
ve sonra karasaban
ve sonra kara sigir
ve sonra : ileri, güzel, iyi
                                    her seyi
                hayran bir çocuk sevinciyle kabule hazir,
çaliskan, namuslu, yigit insanlarim
                                        yari aç, yari tok
                                                             yari esir...